Jak powinna wyglądać skuteczna terapia uzależnień?

Wszystkie uzależnienia można leczyć, a skuteczność podjętych działań w dużej mierze zależy nie tylko od motywacji pacjenta, ale również odpowiedniego doboru i kompleksowego przeprowadzanie terapii. Celem podjętych działań zawsze jest wyzwolenie pacjenta od czynnika, który go uzależnił. Dzięki temu można ograniczyć szkodliwy wpływ skutków nałogu na zdrowie i życie pacjenta oraz umożliwić mu powrót do pełnowartościowego funkcjonowania w społeczeństwie.

Leczenie uzależnień to proces wieloetapowy. Odbywa się w ramach terapii indywidualnej oraz grupowej. W tym artykule przedstawimy najważniejsze fazy, jakie wyróżniamy w terapii uzależnień — bez względu na to, czy mamy do czynienia z alkoholizmem, lekomanią czy narkomanią.

Pierwsze etapy terapii

Początek terapii to przede wszystkim diagnostyka. Trzeba określić skalę problemu oraz dostosować intensywność i specyfikę terapii. Diagnostyka dokonywana jest podczas początkowych sesji zapoznawczych. Oprócz tego pacjent zdobywa podstawowe informacje na temat uzależnienia oraz jego objawów. Dzięki zdobytej wiedzy i uświadomieniu sobie skali problemu może wspólnie z terapeutą podjąć pracę nad walką z nałogiem.

Na tym etapie istotne znaczenie ma również budowanie motywacji do zaprzestania picia alkoholu, zażywania leków czy narkotyków. Bardzo ważne jest, aby pacjent dokładnie przeanalizował straty, jakie ponosi w życiu przez swój nałóg.

Na tym etapie terapeuta przygotowuje szczegółowy plan terapii, dostosowany do specyfiki konkretnego przypadku. Pacjent zapoznaje się z procesem leczenia i przygotowuje się na kolejne fazy zdrowienia.

Zmiany w psychice, sferze uczuć i emocji

W procesie zdrowienia bardzo ważne jest, aby pacjent poznał psychologiczne mechanizmy uzależnienia. Dzięki rozpoznaniu zmian w psychice można zmienić i zatrzymać nałogowe sposoby funkcjonowania pacjenta w sferze myśli, uczuć i zachowania. Dla prawidłowego przebiegu terapii ważne jest, aby pacjent uświadomił sobie, jak istotna jest rola uczuć i emocji w procesie uwalniania się od nałogu. Konieczne jest zdobycie umiejętności radzenia sobie z uczuciami w sposób zdrowy, bez ucieczki w nałóg.

Walka z bezsilnością wobec nałogu

W kolejnych etapach terapii pacjent poznaje sposoby radzenia sobie z pragnieniem powrotu do nałogu. Musi wiedzieć, jak rozpoznać i co zrobić w sytuacji wystąpienia głodu alkoholowego czy narkotykowego oraz jak zaplanować zmiany w życiu, które pozwolą utrzymać abstynencję. To etap bardzo ważny w przebiegu terapii, wymagający sporo pracy, ale jednocześnie dający mocne podstawy do osiągnięcia sukcesu.

Pacjent, poznając pewne ograniczenia wynikające z uzależnienia, może odzyskać kontrolę nad nałogiem, a jednocześnie podjąć świadomą decyzję o długotrwałej abstynencji i przejęciem odpowiedzialności za swoje życie w trzeźwości.

Wprowadzanie ważnych zmian w życiu

Pozostanie w abstynencji wymaga od pacjenta wprowadzenia wielu istotnych zmian w życiu. Nie jest to łatwe i wymaga sukcesywnej pracy pod okiem terapeuty. Pacjent musi odnaleźć w swoim życiu cel i odbudować system wartości. Bardzo często odbywa się to poprzez rozwój życia duchowego.

Zupełnie naturalny elementem terapii jest żal po stracie, wstyd i poczucie winy, które również wymagają przepracowania. Wiele emocji pojawia się w momencie, gdy w ramach prowadzonej terapii pacjent uświadamia sobie ilość i zakres szkód, jakie spowodował przez swój nałóg. Procesowi temu towarzyszy wiele negatywnych emocji, z którymi trzeba sobie poradzić w trzeźwości.

Zdobywanie umiejętności niezbędnych w skutecznej walce z nałogiem

W poprzednich etapach terapii uzależnień pacjent pracował nad wprowadzeniem zmian w życiu, które pomogą mu w walce z nałogiem. Konieczny jest jednak również trening, który pozwoli mu wytrwać w realizacji tych postanowień. Trzeba nie tylko nauczyć się odmawiać substancji, będących przyczyną choroby (np. alkoholu), ale również informować innych o swoim uzależnieniu. Kluczowe znaczenie ma także trening bezpiecznego zachowania w sytuacjach pojawienia się środków uzależniających.

Plan działania po ukończeniu terapii

Końcowym etapem pracy pacjenta z terapeutą jest opracowanie planu zdrowienia, który wdrożony zostanie po ukończeniu terapii. Uwzględnia on wszystkie zmiany wprowadzone w życiu oraz kierunki dalszego rozwoju, które pozwolą pacjentowi zachować abstynencję po opuszczeniu ośrodka terapii uzależnień.