Leczenie lekomanii — czy od każdego leku można się uzależnić?

Lekomania, czyli uzależnienie od leków, to poważny problem, chociaż nie jest tak rozpowszechniony, jak np. alkoholizm czy narkomania. Jest to “podstępna” choroba ze względu na trudność w jednoznacznym rozpoznaniu. Zdarza się, że przez bardzo długi czas ani chory, ani jego bliscy nie uświadamiają sobie skali problemu.

Tak naprawdę można uzależnić się od każdego leku. Nadmierne, zbyt częste i nieuzasadnione stosowanie środków farmakologicznych może mieć znamiona nałogu. Jest jednak grupa leków, która wykazuje szczególny potencjał uzależniający.

Jakie leki najbardziej uzależniają?

Do substancji, które wykazują największy potencjał uzależniający, są opioidy, barbiturany i benzodiazepiny. Opioidy występują przede wszystkim w lekach przeciwbólowych, jednak stosowanych wyłącznie w leczeniu długotrwałych i wyjątkowo silnych dolegliwościach bólowych. Barbiturany są substancjami wykorzystywanymi w lekach nasennych, znieczulających i przeciwpadaczkowych, a benzodiazepiny stosowane są w grupie leków o działaniu m.in. przeciwlękowym, uspokajającym, przeciwdrgawkowym.

Nieco mniej groźne pod względem uzależnień są leki przeciwbólowe zawierające kodeinę. Często wydaje nam się, że ogólnodostępne środki bez recepty są dla nas całkowicie bezpieczne. Tymczasem nawet nieopioidowe leki przeciwbólowe, zawierające kwas acetylosalicylowy, paracetamol, czy też niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ mogą z czasem prowadzić do rozwoju nałogu.

Leki bez recepty też mogą uzależniać

Wiele leków, które kupujemy w aptekach, a także zwykłych sklepach czy na stacjach paliw, może zawierać substancje uzależniające. Jeśli środki farmaceutyczne są stosowane zgodnie z zaleceniami i wyłącznie w przypadkach uzasadnionych, nie powinny stanowić zagrożenia dla naszego zdrowia. Jednak lekomania to jednostka chorobowa, której mechanizm rozwoju jest złożony, a przyczyną problemu mogą być nawet leki, które z pozoru wydają się niegroźne i stosowane są na “zwyczajne” dolegliwości.

Doskonałym tego przykładem są leki na alergię zawierające dichlorowodorek cetyryzyny, która stymuluje wydzielanie odpowiedniej dawki dopaminy — substancji odpowiedzialnej za uzależnienie od nikotyny. Przekraczając dzienną dawkę, można doprowadzić do uzależnienia psychicznego. Uzależniać mogą także leki na chorobę lokomocyjną, zawierające dimenhydraminę, które działają uspokajająco i ułatwiają zasypianie.

Łagodząc objawy kataru, kaszlu czy bólu gardła, także trzeba zachować ostrożność przy stosowaniu leków. Środki do udrażniania zatkanego nosa mogą zawierać np. chlorowodorek pseudoefedryny lub siarczan pseudoefedryny — pochodna amfetaminy. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że chcąc szybko pozbyć się kataru, zażywamy jedną z najniebezpieczniejszych substancji uzależniających. Z kolei wiele leków na kaszel zawiera wspomniane wcześniej substancje, jak pseudoefedryna czy kodeina, lub bromowodorek dekstrometorfanu (DXM), które także powodować mogą uzależnienie.