Terapia lekomanii – jak pomóc osobie uzależnionej od leków?

Leki z zasady powinny pomagać nam w leczeniu różnorodnych chorób. Tymczasem okazuje się, że w niektórych przypadkach same w sobie mogą stać się problemem wymagającym stosownej terapii. Lekomania, czyli nadużywanie leków, to uzależnienie, które dotyka bardzo wielu osób. Plasuje się w czołówce uzależnień wraz z uzależnieniem od alkoholu czy narkotyków. Stanowi równie niebezpieczne zjawisko, zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego, dlatego też wymaga podjęcia stosownej terapii lekomanii.

Czym właściwie jest lekomania?

Lekomania to uzależnienie od środków farmaceutycznych. Uzależniona osoba przyjmuje leki zbyt często i najczęściej w zbyt dużych dawkach. Z czasem pojawiają się niepożądane skutki fizyczne i psychiczne, gdyż wiele substancji zawartych w środkach farmaceutycznych może uzależniać w podobny sposób jak narkotyki, alkohol czy tzw. dopalacze.

Przyczyn lekomanii jest wiele. Niektórzy ludzie są predysponowani do wystąpienia uzależnień, np. z powodu zaburzeń psychicznych. Istnieje też wiele leków, które mają wysoki potencjał uzależniający, co oznacza, że dość szybko mogą doprowadzić do rozwoju uzależnienia u pacjenta. Zaliczamy do nich m.in. leki uspokajające, dopingujące, nasenne, a także przeciwbólowe czy hormonalne.

Osoba uzależniona od leków, podobnie jak w przypadku narkomanii czy alkoholizmu, może zdawać sobie sprawę ze swojego problemu, szukając pomocy, lub przez długi czas mu zaprzeczać. Z czasem pojawiają się trudności w odstawieniu przyjmowanego środka, gdyż ujawniają się nieprzyjemne objawy zespołu abstynencyjnego.

Bliscy przez długi czas mogą nie zauważać nałogu, gdyż pacjent nie musi dawać jednoznacznych objawów uzależnienia. Jednak sukcesywne zwiększanie dawek leków zwykle prowadzi do poważnych dla zdrowia konsekwencji, w tym m.in. zatrucia, a w skrajnych przypadkach nawet śmierci. Im wcześniej lekomania zostanie wykryta, tym większe szanse na wyleczenie.

Co może świadczyć o uzależnieniu od leków?

Lekomania to uzależnienie dość trudne w jednoznacznym rozpoznaniu. Chory może bardzo długo zaprzeczać, że nadużywa leków (nawet przed samym sobą), a bliscy nie widzą nic złego w przyjmowaniu tabletek, które bardzo często przepisywane są przez lekarza. Niemniej z czasem będą pojawiać się symptomy typowe do lekomanii. Jakie zachowania mogą świadczyć o tej chorobie?

• Stosowanie środków farmaceutycznych bez wyraźnych wskazań medycznych.
• Przyjmowanie określonego leku codziennie, przez wiele miesięcy, chociaż okres jego stosowania powinien być znacznie krótszy.
• Stopniowe i samodzielne zwiększanie dawek przyjmowanego leku.
• Bardzo częste wizyty u lekarza w celu uzyskania recepty na określony lek.
• Niepokój, a nawet panika wywołana w związku z brakiem leku lub zmniejszającej się ilości środka.
• Nasilenie objawów psychosomatycznych, takich jak np. bezsenność, lęk.
• Obsesyjne myślenie o lekach. Poświęcanie uwagi na zażywanie i zdobywanie określonych środków farmaceutycznych.

Oczywiście to tylko pewne przykłady zachowań, jakie mogą występować u osoby borykającej się z problemem lekomanii. W tym przypadku wiele zależy od osobowości pacjenta, a także stopnia uzależnienia.

Jak leczyć uzależnienie od leków?

Leczenie lekomanii może nie być łatwe i często zajmuje bardzo długi czas, jednak jest to nałóg, który można wyleczyć. Pomocy należy szukać u specjalistów, najlepiej w Ośrodku Terapii Uzależnień, gdzie zarówno uzależniony, jak i jego bliscy, uzyskają stosowne wsparcie.

Terapia może zostać wdrożona po zdiagnozowaniu problemu. Bardzo ważne jest, aby chory sam przed sobą przyznał, że boryka się z lekozależnością. Silna lekomania, w przypadku której pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego, może wymagać detoksykacji (odtruciu organizm). Detoks lekowy polega na zmniejszaniu dawek przyjmowanego środka, aż do całkowitego wyeliminowania substancji uzależniającej z organizmu. W przypadku niektórych pacjentów może istnieć konieczność wykonania dodatkowych badań w celu określenia, jakie zmiany w organizmie spowodowało nadużywanie określonego leku.

Terapia odwykowa zawsze dostosowywana jest do indywidualnych potrzeb konkretnego pacjenta. Może być wykorzystanych kilka modeli terapeutycznych. Psychoterapia uzależnień to podstawowa forma terapii dla osób uzależnionych od leków. Ma na celu poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego pacjenta, a także wsparcie w radzeniu sobie w sytuacjach społecznych i emocjonalnych. W ramach psychoterapii uzależnień prowadzona jest terapia indywidualna i grupowa. Bardzo ważne jest, aby pacjent samodzielnie uświadomił sobie, jakie jest podłoże choroby i odkrył w sobie siłę oraz motywację do zmiany i działań, które pozwolą mu pokonać nałóg.