Typy uzależnień od alkoholu

Alkoholizm to choroba, która ma destrukcyjny wpływ na osobowość oraz zdrowie chorego, a w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do śmierci. Skuteczne leczenie alkoholizmu jest możliwe, chociaż tego schorzenia nie da się wyleczyć całkowicie. Uzależniony może jednak “uwolnić” się od konieczności picia, odzyskując całkowitą kontrolę nad swoim życiem.

Choroba alkoholowa została dokładnie zbadana i obecnie dysponujemy wieloma metodami skutecznego leczenia. Szczególną rolę w rozpoczęciu działań badawczych nad alkoholizmem odegrał Elvin M. Jellinek, który w 1943 r. zainicjował Letnią Szkołę Badań Nad Alkoholem na uniwersytecie w Yale. Opracował też całościowy model teoretyczny alkoholizmu, w którym wyróżnił pięć rodzajów alkoholizmu. Historyczna typologia Jellinka służy nam po dziś dzień.

Podstawowe rodzaje uzależnień zgodnie z koncepcją Jellinka

• Alkoholizm typu Alfa. Jest to uzależnienie oparte wyłącznie na czynnikach psychologicznych. Może występować u osób, które wykazują niską zdolność radzenia sobie ze stresem, napięciem, trudnymi sytuacjami. Częste sięganie po alkohol jest w tym przypadku sposobem na radzenie sobie z psychicznym, emocjonalnym czy fizycznym cierpieniem. Teoretycznie wydaje się, że ten rodzaj uzależnienia jest najmniej groźny, ale z czasem chory może stracić kontrolę nad piciem, sięgając “po kieliszek” bez względu na okoliczności. Zdaniem Jellinka typ Alfa w niektórych przypadkach może przekształcić się też w typ Gamma.
• Alkoholizm typu Beta. Jest bezpośrednio związany z czynnikami społecznymi. Zgodnie z teorią Jellinka nie ma związku z uzależnieniem psychicznym czy fizycznym. Do przyczyn picia zaliczamy wpływ sytuacji społecznych, obyczajów i norm środowiskowych. Uzależnieni rzadko trafiają na terapię czy do placówek odwykowych, ale często bywają pacjentami internistów ze względu na występowanie problemów zdrowotnych, takich jak np. marskość wątroby czy niedożywienie wynikające z nadmiernego picia.
• Alkoholizm typu Gamma. Jest to najbardziej typowa forma choroby. Uznawany za chroniczny i progresywny rodzaj alkoholizmu, postępujący od uzależnienia psychologicznego do fizycznego. Stopniowo dochodzi do utraty kontroli nad ilością i częstotliwością picia. W początkowych fazach chory może zachowywać zdolność decydowania o tym, kiedy zacznie pić, często występują też świadome przerwy w piciu. W fazie zaawansowanej dochodzi do utraty tej kontroli. Wraz z postępem choroby zwiększa się tolerancja na alkohol, aż do osiągnięcia odpowiednio wysokiego poziomu. W przypadku zaprzestania kontaktu z alkoholem u uzależnionych można zauważyć objawy, takie jak trzęsienie się czy drżenie. W późniejszych fazach objawy abstynencji mogą przybierać poważniejsze rozmiary, dochodzi też do zatrucia alkoholem (nawet po niewielkiej dawce). Często uważa się, że tylko osoby reprezentujące typ Gamma są “prawdziwymi” alkoholikami. Jellinek w swoich koncepcjach przekonuje jednak, że chociaż Gamma w społecznym mniemaniu jest najbardziej typową formą choroby, to jednak inne rodzaje uzależnienia bywają równie niebezpieczne.
• Alkoholizm typu Delta. Wyróżnia się tym, że uzależniony jest w stanie kontrolować ilość wypijanego alkoholu, ale nie może powstrzymać się od picia. Ten typ charakterystyczny jest dla chorych, którzy regularnie spożywają napoje niskoprocentowe, pozwalające na długotrwałe utrzymanie stałego poziomu alkoholu we krwi. Osoba z typem Delta nie może przerwać picia na krótki okres bez pojawienia się objawów abstynencji. Jednocześnie ujawnia się zwiększona tolerancja na alkohol. Alkoholizm typu Delta najczęściej występuje w krajach lub społecznościach, w których ludzie piją często niskoprocentowe trunki. Szkody dla organizmu pojawiają się powoli i obejmują zarówno uszkodzenia zdrowotne, jak i psychologiczne.
• Alkoholizm typu Epsilon. Cechuje osoby, które są w stanie powstrzymywać się od picia przez dłuższy czas (nawet rok), nie doświadczając przy tym silnego pragnienia alkoholu. Jednak po tym czasie uzależniony zaczyna pić bardzo intensywnie, aż do momentu osiągnięcia stanu całkowitego osłupienia. Jest to odmiana alkoholizmu określana mianem dipsomanii. Jej mechanizmy nie został jeszcze dokładnie rozpoznane.